دیروز یکشنبه ۱۴ بهمن‌ماه، مراسم افتتاح مرکز جامع خدمات صنعتی شهرک صنعتی شمس‌آباد با حضور مدیران ارشد شهرستانی، استانی و نمایندگان بخش‌های صنعتی و دانشگاهی برگزار شد. این مرکز که به‌عنوان یکی از مأموریت‌های ستاد توانمندسازی و تحول اجتماع‌محور محلات کمتر برخوردار افتتاح شد، با حمایت دکتر آقامحمدی، رئیس گروه اقتصادی دفتر مقام معظم رهبری، در راستای حل چالش‌های صنایع و توسعه ارتباطات صنعتی و دانشگاهی راه‌اندازی شده است.
در این مراسم، بخشدار حسن‌آباد فشافویه، آقای حسین خانی، با تأکید بر اهمیت این مرکز در ایجاد اشتغال و توسعه صنعتی منطقه، از ضرورت استفاده از ظرفیت‌های قانونی برای تسهیل تولید و رفع موانع کسب‌وکار سخن گفت. همچنین، آقای ولی‌پور، مدیرعامل شرکت خدماتی شهرک صنعتی شمس‌آباد، بر اهمیت شبکه‌سازی میان صنایع و استفاده از راهکارهای دانش‌بنیان برای ارتقای تولید تأکید کرد.
دکتر خواجه‌ئیان، رئیس دانشکده مدیریت تجارت و بازرگانی دانشگاه تهران، به ضرورت توسعه بازارهای صادراتی و نقش دانشگاه‌ها در توانمندسازی مدیران صنعتی اشاره کرد و ظرفیت‌های این دانشکده را در بازارسازی و توسعه صادرات برای صنایع معرفی نمود. از سوی دیگر، نماینده پارک فناوری دانشگاه صنعتی شریف، با اشاره به اهمیت فناوری و دانش‌بنیان شدن صنایع، بر لزوم بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانونی و حمایت‌های پارک‌های علم و فناوری برای ارتقای صنایع شهرک تأکید کرد.
این مرکز با هدف رفع موانع تولید، بهینه‌سازی مصرف انرژی، تأمین مالی مبتنی بر توسعه زنجیره فروش، تسهیل فرآیندهای مجوزدهی و اتصال صنعت و دانشگاه راه‌اندازی شده و با مشارکت دانشگاه‌های صنعتی شریف، تهران، امیرکبیر و خوارزمی، مسیر جدیدی را برای رشد و تحول صنعتی در یکی از بزرگ‌ترین شهرک‌های صنعتی خاورمیانه فراهم خواهد کرد. در ادامه گفت‌وگویی انجام دادید با جناب آقای کامبیز خالقی ایده‌پرداز این مرکز.
سؤال: جناب آقای دکتر خالقی ما امروز شاهد رویدادی هستیم که با حضور نمایندگان حوزه‌های مختلف حاکمیتی، اقتصادی، صنعتی و بخض خصوصی نسبت به افتتاح نخستین مرکز جامع خدمات صنعتی در شهرک صنعتی شمس‌آباد اقدام کرده‌اید. هدف شما به‌عنوان دبیر ستاد توانمندسازی و تحول اجتماع‌محور شهرستان ری از پیگیری تأسیس این مجموعه که ظاهراً نقش یک کلینیک صنعتی را ایفا می‌کند چه بوده و چه ارتباطی به مأموریت شما دارد؟
پاسخ: این مرکز در ایام مبارک دهه‌ی فجر و با هدف ارائه خدمات صنعتی و شبکه‌سازی بین صنایع، نهادهای دولتی، دانشگاه‌ها و نخبگان تأسیس شده است. یکی از چالش‌های اساسی صنایع، عدم آگاهی از ظرفیت‌های متقابل و فرصت‌های موجود در کشور است. ما در این مرکز تلاش می‌کنیم با ایجاد یک ساختار منسجم، صنایع را با یکدیگر، با دانشگاه‌ها و با نهادهای دولتی پیوند بزنیم تا هم بهره‌وری افزایش یابد و هم چالش‌های رایج صنایع سریعتر حل شود.
سؤال: یکی از مسائل مطرح‌شده، ضعف ارتباطی بین صنایع و نهادهای دولتی است. این مرکز چگونه به بهبود این ارتباط کمک خواهد کرد؟
پاسخ: بسیاری از صنایع از ظرفیت‌های قانونی که می‌تواند به تسهیل امورشان کمک کند، اطلاع دقیقی ندارند. در همین راستا، ما در ستاد توانمندسازی مأموریت داریم که این پل ارتباطی را میان صنایع و نهادهای دولتی برقرار کنیم. با ایجاد ساختارهای مشورتی و جلسات هم‌اندیشی، می‌توانیم دانش مدیران صنعتی را نسبت به قوانین و تسهیلات افزایش دهیم و درعین‌حال، نهادهای دولتی را نسبت به نیازهای واقعی صنایع آگاه کنیم.
سؤال: شما اشاره کردید که توانمندسازی صرفاً محدود به اقشار کمتر برخوردار نیست و صنایع نیز باید در این فرآیند قرار بگیرند. لطفاً بیشتر توضیح دهید.
پاسخ: دقیقاً، ما در ستاد توانمندسازی معتقد به توانمندسازی تمام‌ساحتی هستیم. یعنی اگر کارفرما، کارخانه‌دار و صنعتگر ما ظرفیت اقتصادی قوی‌تری داشته باشد، طبیعتاً می‌تواند به کارگران و مهندسان زیرمجموعه خود خدمات بهتری ارائه دهد. این موضوع باعث شکل‌گیری یک شبکه مولد می‌شود که دیگر وابسته به کمک‌های مستقیم دولتی نیست و خودش می‌تواند پشتیبانی لازم را از نیروهای خود داشته باشد. به همین دلیل، رفع چالش‌های صنایع را یکی از اولویت‌های خود قرار داده‌ایم.
سؤال: جناب خالقی، یکی از مشکلات اساسی صنایع، ناترازی‌های زیرساختی مانند تأمین برق است. این موضوع چه تأثیری بر صنایع داشته و چه راهکاری برای آن در نظر گرفته‌اید؟
پاسخ: تأمین برق یکی از چالش‌های جدی صنایع کشور است. در حال حاضر، ناترازی در تولید و مصرف برق سالانه ضررهای هنگفتی به صنایع وارد می‌کند. از طرفی، بسیاری از خطوط تولید در کشور هنوز به‌روز نشده‌اند و مصرف انرژی بالایی دارند. بخشی از یارانه پنهانی که به صنایع تخصیص داده می‌شود، درواقع ناشی از همین الگوی مصرف سنتی است. ما در این مرکز تلاش داریم راهکارهای عملی برای بهینه‌سازی مصرف و ایجاد مدل‌های جدید تأمین انرژی ارائه کنیم تا صنایع آسیب کمتری از این مسئله ببینند.
سؤال: آقای دکتر، یکی از مهم‌ترین مشکلات صنایع، تأمین مالی است. نگاه ستاد توانمندسازی به این موضوع چگونه است؟
پاسخ: بسیاری از صنایع، زمانی که با نهادهای دولتی مواجه می‌شوند، اولین درخواستشان دریافت وام و اعتبارات است. اما نگاه ما در ستاد توانمندسازی این است که به‌جای اتکا به منابع مالی دولتی، صنایع را به سمت افزایش فروش و توسعه زنجیره ارزش هدایت کنیم. متأسفانه در سال‌های اخیر، صنایع ما تمرکز کافی روی بازاریابی بین‌المللی نداشته‌اند. ما معتقدیم فرصت‌های گسترده‌ای برای صادرات به بازارهایی مانند قاره آفریقا وجود دارد که هنوز به‌درستی شناسایی نشده‌اند. یکی از مأموریت‌های ما این است که صنایع را در این مسیر راهنمایی کنیم تا خودکفاتر و پایدارتر شوند.
سؤال: به نظر شما چرا صنایع کشور تاکنون در مسیر توسعه بازارهای صادراتی فعال نبوده‌اند؟
پاسخ: یکی از دلایل اصلی، باور نادرست به این است که صادرات حتماً مستلزم رعایت استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای مانند استانداردهای اتحادیه اروپا است. درحالی‌که در بسیاری از کشورها، نیازهای بازار متفاوت است و ما می‌توانیم محصولات خود را متناسب با این بازارها عرضه کنیم. چین دقیقاً با همین سیاست در حال تصاحب بخش عمده‌ای از بازارهای جهانی است. اما متأسفانه بسیاری از صنایع ما به‌جای تمرکز بر فرصت‌های جدید، صرفاً بر روی موانع موجود تمرکز می‌کنند. ما در این مرکز تلاش داریم که این نگاه را تغییر دهیم و صنایع را به سمت توسعه بازارهای صادراتی سوق دهیم.
سؤال: آقای خالقی، بحث دانش‌بنیان شدن صنایع یکی از موضوعات مهم این روزها است. وضعیت شرکت‌های حاضر در شهرک صنعتی شمس‌آباد در این حوزه چگونه است؟
پاسخ: بسیاری از شرکت‌های فعال در شهرک صنعتی شمس‌آباد، هم‌اکنون شاخص‌های لازم برای دانش‌بنیان شدن را دارند، اما به دلیل عدم شناخت کافی از فرصت‌های قانونی و فرآیند دانش‌بنیان شدن، این مسیر را طی نکرده‌اند. ما در ستاد توانمندسازی مأموریت داریم که این مسیر را برای صنایع هموار کنیم و کمک کنیم تا از معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات ویژه‌ای که برای شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفته شده، بهره‌مند شوند.
سؤال: شما به مشکل اشتغال در صنایع اشاره کردید. چه اقداماتی برای جذب نیروی کار و بهبود وضعیت اشتغال در نظر گرفته‌اید؟
پاسخ: یکی از دلایل اصلی جذب نشدن بیکاران در صنعت، این است که مهارت‌های آن‌ها متناسب با نیازهای صنایع نیست. بسیاری از آموزش‌هایی که به کارجویان داده می‌شود، جنبه عمومی دارد و منطبق بر نیازهای واقعی بازار کار نیست. ما در این مرکز، ابتدا کارجویان را شناسایی کرده و سپس بر اساس نیاز دقیق مدیران واحدهای صنعتی، آموزش‌های هدفمند به آن‌ها ارائه می‌دهیم. این روش باعث می‌شود که آموزش‌های غیرضروری حذف شده و هر فرد برای یک موقعیت شغلی مشخص آماده شود.
سؤال: جناب دکتر خالقی، شما اشاره کردید که دانشگاه‌ها نقش کلیدی در این پروژه دارند. لطفاً توضیح دهید که چه دانشگاه‌هایی در این طرح مشارکت دارند و هرکدام چه مأموریتی را بر عهده گرفته‌اند؟
پاسخ: ما در این پروژه همکاری‌های جدی با دانشگاه‌های صنعتی شریف، تهران، امیرکبیر و خوارزمی داریم که هر یک مأموریت مشخصی را در راستای توانمندسازی صنایع بر عهده گرفته‌اند.
- پارک علم و فناوری دانشگاه شریف در حوزه عارضه‌یابی فناوری و شناسایی ظرفیت‌های دانش‌بنیان در صنایع شهرک صنعتی شمس‌آباد نقش‌آفرینی می‌کند. یکی از چالش‌های اصلی این است که بسیاری از صنایع ما از فناوری‌های جدید و راهکارهای دانش‌بنیان بی‌بهره‌اند. ما با کمک این دانشگاه، در حال تدوین برنامه‌ای هستیم تا بتوانیم این صنایع را به سمت دانش‌بنیان شدن هدایت کنیم.
- دانشکده تجارت و بازرگانی دانشگاه تهران وظیفه بازارسازی صادراتی را بر عهده گرفته است. یکی از مشکلات صنایع این است که به بازارهای بین‌المللی اشراف ندارند و استراتژی مشخصی برای ورود به این بازارها ندارند. با استفاده از ظرفیت دانشجویان، اساتید و فارغ‌التحصیلان این دانشگاه، ما در حال تدوین برنامه‌هایی برای بازاریابی، برندسازی و توسعه بازارهای صادراتی هستیم تا صنایع ما بتوانند حضور فعال‌تری در بازارهای جهانی داشته باشند.
- دانشگاه آزاد یادگار امام (ره) با رویکرد مهندسی و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید در این پروژه مشارکت دارد. ما از ظرفیت متخصصان این دانشگاه استفاده می‌کنیم تا خطوط تولید صنایع را بهینه‌سازی کنیم، مصرف انرژی را کاهش دهیم و بهره‌وری را افزایش دهیم.
- دانشگاه خوارزمی با استفاده از ظرفیت بدنه گسترده دانشجویان و نیروهای متخصص خود به همکاری این دبیرخانه آمده است. دکتر سید حسین حسینی لواسانی، معاون دانشجویی این دانشگاه، مسئولیت مهمی را در این پروژه بر عهده گرفته‌اند. این دانشگاه قرار است در فرآیند عارضه‌یابی صنایع، نیروی انسانی متخصص را به این حوزه وارد کند. بسیاری از صنایع ما به نیروی کار متخصص دسترسی ندارند و از طرف دیگر، دانشجویان نیز فرصت ورود به صنعت را پیدا نمی‌کنند. ما در این مرکز، یک ارتباط مؤثر میان صنایع و دانشگاه برقرار می‌کنیم تا از این ظرفیت‌ها به‌درستی استفاده شود.
همکاری این دانشگاه‌ها باعث خواهد شد که نه‌تنها صنایع موجود تقویت شوند، بلکه مسیر برای ورود فناوری‌های جدید، توسعه صادرات و جذب نیروی انسانی متخصص هموارتر گردد.
سؤال: چگونه می‌توان از ظرفیت‌های قانونی برای تسهیل صدور مجوزها و رفع موانع تولید استفاده کرد؟
پاسخ: با استفاده از ظرفیت‌های قانونی مانند آیین‌نامه‌های اجرایی اصل ۴۴ قانون اساسی، شورای رقابت، و همکاری با ستاد تسهیل و رفع موانع تولید کشور، می‌توان فرآیند صدور مجوزها را تسریع کرد. ستاد تسهیل با ترک تشریفات در موارد خاص و حذف بروکراسی زائد، نقش مهمی در رفع موانع تولید ایفا می‌کند. همچنین، استفاده از کارگزاران خصوصی به‌عنوان واسطه بین بخش دولتی و خصوصی می‌تواند به بهینه‌سازی فرآیندهای اداری و قانونی کمک کند.
سؤال: چه اقداماتی برای بهبود بسته‌بندی و تبلیغات محصولات صنعتی در راستای افزایش بازارهای صادراتی انجام شده است؟
پاسخ: یکی از موانع صادرات، کیفیت پایین بسته‌بندی و عدم شناخت مناسب از نیازهای بازارهای هدف است. در همین راستا، با سازماندهی چاپخانه‌داران و فعالان حوزه تبلیغات و بسته‌بندی، تلاش کرده‌ایم که کیفیت بسته‌بندی محصولات ارتقا یابد. این اقدام باعث افزایش جذابیت محصولات در بازارهای بین‌المللی شده و به تسهیل ورود آن‌ها به بازارهای جدید کمک می‌کند.
سؤال: چه برنامه‌هایی برای بهبود وضعیت نیروی کار در شهرک صنعتی شمس‌آباد اجرا شده است؟
پاسخ: یکی از اقدامات ما همکاری با پلتفرم‌های کاریابی مانند «کافل» برای سازماندهی نیروی کار شهرک صنعتی شمس‌آباد است. این همکاری با هدف آمایش بیکاران مستقر در سطح شهرستان ری، به‌ویژه در شهر حسن‌آباد و بخش فشافویه، انجام شده است. با وجود مجموعه‌ی متراکم و معظمی مانند این شهرک صنعتی، شهرستان ری باید هرچه سریعتر به الگوی شهرستان بدون بیکار تبدیل شود. از طریق این طرح، تلاش می‌شود که نیروی کار ماهر به صنایع معرفی شود و اشتغال‌زایی به شکل هدفمندتری انجام گیرد. نکته متمایز این ارتباط‌گیری استفاده از فناوری‌های نوین مانند آزمون‌های استعدادسنجی شغلی به‌روز یا استفاده از مدل‌های گیمیفیکیشن دارای ظرفیت ارزیابی چندوجهی سلامت روان‌شناختی بر پایه علوم اعصاب است که علاوه‌بر توانمندسازی صنایع می‌تواند نقش به‌سزایی در پایدارسازی کارجو در جایگاه شغلی و افزایش رضایت‌مندی شغلی ایفا نماید. ما در نظام صنعتی کشور تا زمانی‌که نتوانیم رضایت مطلوبی را برای کارگران فراهم نکنیم، همواره با مشکلات جدی در تأمین منابع انسانی دست به گریبان خواهیم بود.
سؤال: چه برنامه‌هایی برای اصلاح زنجیره ارزش در تولید و فروش محصولات صنعتی در نظر گرفته‌اید؟
پاسخ: یکی از مشکلات عمده صنایع، ضعف در زنجیره ارزش و عدم بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود است. با تحلیل دقیق فرایندهای تولید و بازار، تلاش کرده‌ایم حلقه‌های مفقوده در زنجیره ارزش را شناسایی و اصلاح کنیم. این کار نه‌تنها باعث افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید می‌شود، بلکه امکان توسعه بازار و افزایش فروش را نیز فراهم می‌کند.
سؤال: چه ظرفیت‌هایی برای ارتقای مهارت‌های کارگران و فعالان صنایع ایجاد شده است؟
پاسخ: ما با سازمان فنی و حرفه‌ای و برخی نهادهای خصوصی تفاهم‌نامه‌هایی امضا کرده‌ایم تا دوره‌های آموزشی مهارتی برای کارگران و مدیران صنایع برگزار شود. این دوره‌ها شامل مهارت‌های فنی، مدیریتی و بازاریابی است و هدف آن افزایش توانمندی نیروی انسانی و رقابت‌پذیری صنایع در بازارهای داخلی و خارجی است.
سؤال: چگونه از ظرفیت فناوری‌های نوین برای حل مسائل مالیاتی صنایع استفاده می‌شود؟
پاسخ: یکی از ابتکارات ما استفاده از مدل «معتمد هوشمند» برای کاهش مشکلات مالیاتی صنایع است. به‌عنوان مثال، مجموعه توسن، که یکی از بزرگ‌ترین فعالان حوزه فناوری مالی در کشور است، در قالب این مدل به صنایع کمک می‌کند تا جریمه‌های مالیاتی خود را کاهش دهند و مسائل مالیاتی را با کارآمدی بیشتری مدیریت کنند. این رویکرد می‌تواند نقش مهمی در کاهش هزینه‌های غیرضروری صنایع ایفا کند.
سؤال: امروز شاهد افتتاح رسمی این مرکز هستیم. چشم‌انداز شما برای آینده این مرکز چیست؟
پاسخ: ما امیدواریم که این مرکز، علاوه بر ارائه خدمات صنعتی، به‌عنوان یک هاب ارتباطی برای صنایع، دانشگاه‌ها، نهادهای دولتی و بخش خصوصی عمل کند. در بلندمدت، هدف ما ایجاد یک شبکه توانمند از صنایع و نهادهای مرتبط است که بتواند به‌طور مستقل مسائل خود را مدیریت و حل کند. امیدواریم این مرکز بتواند الگویی برای توسعه خدمات صنعتی در سایر نقاط کشور باشد و نقش مهمی در تحول صنعت و اقتصاد کشور ایفا کند.
